NSMH tarafından Emre Senan Tasarım Vakfı işbirliğiyle tasarlanan Yahşibey Tasarım Çalışmaları, her yıl farklı disiplinlerden genç tasarım öğrencilerine yaratıcı bir atmosfer sağlayarak alternatif bir mimarlık okulu sunuyor.
Yahşibey Tasarım Çalışmaları kendisini “evrensel tasarım kültürüne mütevazı bir katkı için bir girişim” olarak tanımlıyor. Her yaz dünyanın dört bir yanından 10 tasarım öğrencisi seçilerek; on beş gün süren atölyelerde Yahşibey'de birlikte yemek pişiriyor, temizlik yapıyor ve yürütücülerin belirlediği tasarım projesi üzerinde çalışıyorlar. Çalışma programı; çevre, gelenek, işçilik, yerellik, sürdürülebilirlik vb. konuları düşünmek, tartışmak, geliştirmek ve ifade etmek için yoğun bir zaman dilimi olarak değerlendiriliyor.
Yahşibey, 1940 yılında kurulan Dikili'nin 116 haneli ve 260 nüfuslu küçük bir köyü. Köyde bulunan evlerin çok büyük bir kısmında ana malzeme olarak taş kullanılmış. Bölgedeki yapılar hakim rüzgar yönü gibi coğrafi özellikler dikkate alınarak tasarlanmış. Bu veriler, NSMH tarafından tasarlanan Yahşibey Evleri’nin tasarım aşamasında da göz önünde bulundurulmuş. Yapıların bu alanda neredeyse görünmez hale gelmesi ve arazi ile uyum içinde birlikte var olması sağlanmış.
Yahşibey Tasarım Çalışmaları #49 Ekibi, bu sene Nevzat Sayın ve Herkes İçin Mimarlık Derneği ile birlikte, Yahşibey'deki iki adet terk terk edilmiş köy okul için geçmiş yıllarda ortaya konan verileri bir ön araştırma olarak kabul edip, ‘gerçekleştirilebilir’ tasarım önerileri sunuyor. Tasarım önerileri aşağıda bulunan metin ve görseller üzerinden incelenebilir.
Sunulan projede, zamanında köyün çocukları için yapılmış iki okulu tekrar canlandırarak okul bahçelerini çocuklarla buluşturmak amaçlanıyor. Yaş ortalamasının yükselmesi ve dolayısıyla günlük yaşam hareketliliğinin azalmasıyla ve köy halkının geçmişten gelen alışkanlıklarının yok olmasıyla, tasarım sırasında öğrenciler ve köyde yaşayan yaşlı nüfus önceliklendiriliyor. İlk günden beri tasarımın ana teması; köy halkının sosyalleşmesi, eğlenmesi ve birlikte olma alışkanlıklarının geri kazanılması etrafında şekilleniyor.
Yeni/alt okul, köyün girişine ve çevrede yer alan yağhaneye yakın olması sebebiyle aşçılık öğrencileri için bir konaklama birimi ve mutfak olarak ‘’Yahşibey Yemek Atölyesi’’ne dönüştürülüyor. Bir amfi ile yarı açık atölye alanına kadar uzanabilen kapalı çalışma alanı, atölyelere mekan oluştururken aynı zamanda da Yahşibey ve Ege’nin kaybolan yemek kültürünün belgelendiği, tariflerin saklandığı bir yemek kütüphanesi olarak çalışıyor. İşlevini yitirmiş ve kötü durumda olan tuvalet binasının yıkılıp yapı izinin devam ettirilmesiyle oluşturulan açık mutfak; aşçılık öğrencilerinin, gönüllü şeflerle ve köy halkıyla birlikte yörenin yemeklerini, yörenin ürünleriyle yaparak öğrendiği bir atölyeye dönüşüyor. Öğrencilerin olmadığı zamanlarda da bu mutfak köy halkının hayır yemekleri gibi etkinliklerde hep birlikte yemek yapıp yediği bir toplanma alanı olarak kurgulanıyor.
Tüm bu mekanlara önerilen farklı işlevler sayesinde köy halkı; yılın her dönemi, çocukları ve torunları ile beraber bu mekanları kullanabilecek ve azalan ‘birlikte yapma’ alışkanlıklarını geri kazanabilecek. Dışarıdan gelen aşçılık öğrencileri ve diğer ziyaretçilerin atölyeler ile hem köy ile etkileşime girmesi hem de yörenin kaybolmakta olan yemek kültürünün korunmasına katkı sağlaması planlanıyor.
Yahşibey Tasarım Çalışmaları #49 Ekibi, köylerin kolektif hafızasında yer eden atıl okulların yeniden kullanılabilir duruma gelmesinin köylerin canlanmasına önemli katkı sağlayacağı düşünüyor. Ekip, Yahşibey için yemek kültürü üzerinden önerdikleri bu programın başka köyler için de o köylerin durumlarını dikkate alan uyarlamalar ile birlikte bir model olabileceğini umut ediyor.
Yahşibey Evleri
Dikili / İzmir
1998-2007
İnşaat alanı: 1100 m2
Arazi alanı: 2800 m2
Konut
İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın
1 Emre Senan House
2 EkinSenan House
3 NevzatSayınHouse
4 Alev-BihratMavitan House
5 Kerime Arsan House
6 Kemal Aydınlı House
7 Emre Senan Tasarım Vakfı
Emre Senan Tasarım Vakfı
Dikili / İzmir
2006
İnşaat alanı: 250 m2
Arazi alanı: 1.000 m2
Eğitim
İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın, Onur Eroğuz
Yahşibey’de 1. ev
Dikili / İzmir
2004
İnşaat alanı: 125 m2
Arazi alanı: 162 m2
Konut
Elvan Uluutku, Nevzat Sayın
Yahşibey’de 2. ev
Dikili / İzmir
2004
İnşaat alanı: 142 m2
Arazi alanı: 536 m2
Konut
Elvan Uluutku, Nevzat Sayın
Yahşibey’de 3. ev
Dikili / İzmir
1998
İnşaat alanı: 155 m2
Arazi alanı: 200 m2
Konut
Elvan Uluutku, Nevzat Sayın
Yahşibey’de 4. ev
Dikili / İzmir
2004
İnşaat alanı: 141 m2
Arazi alanı: 392 m2
Konut
İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın
Eski bahçe duvarını izleyerek dairesel duvarla yapılan 6. evin karşısında yer aldığı ve aynı dönüşlerin kenarında bir köşe olduğu için bu ev de dairesel bir duvara ve diğer evlerde olmayan bir ara kata sahip. Yapının uzun kenarı boyunca güneye doğru eğilen arazi yapısından faydalanarak giriş döşemesinden yarım kat inerek bahçe katında bir odaya ve yarım kat çıkarak balkonlu bir odaya ulaşıyor. Aynı evi paylaşan kişiler arasındaki mahremiyeti sağlaması açısından da önemli olan bu yarım kat çözümü, yatak odaları ve ortak yaşama alanının ayrı yönlere bakmasıyla pekiştirilmiş oluyor.
Yahşibey’de 5-6. ev
Dikili / İzmir
2007
İnşaat alanı: 295 m2
Arazi alanı: 488 m2
Konut
İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın
Aynı avlunun iki tarafından kullanılacak şekilde 5. ve 6. evler bir arada düşünülerek projelendirildi. 1. ve 3. evlerin bahçeleriyle de bağlantısı olan bu iki ev daha önce yapılanlarla aynı ilkelere sahip ama malzeme açısından bir fark var: “Taş yapmak şart mı, temiz temiz tuğladan yapıp sıvasak olmaz mı?” diyen köylülere, neden olmasın, diyerek örnek göstermek istemiştik. Bu nedenle 6. evin üst katında bitiş malzemesi içeride ve dışarıda sıva. Taş ve brüt betonun yanına sıva böyle eklendi. Bir süre iki ayrı ev olarak kullanıldıktan sonra 5. evin sahibi olan arkadaşımızı kaybettik ve bu ev, 6. evin sahipleri olan sanatçı arkadaşlarımızın atölyesi olarak kullanılıyor.
Emre Senan Tasarım Vakfı
Dikili / İzmir
2006
İnşaat alanı: 250 m2
Arazi alanı: 1.000 m2
Eğitim
İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın, Onur Eroğuz
YAHŞİBEY DESIGN WORKSHOPS
Project Leaders: Nevzat Sayın, Altıner Yıldırım, Elif Tan, Emre Gündoğdu, İdil Bayar, Merve Gül Özokcu, Sarp Özgen, Setenay Kamazoğlu
Participants: Andaç Güney, Ateş Cem Sayın, Burak Aydın, Ece Geren, Elif Feyza Ünlüsoy, Emre Özen, Hevjin Andiç, Kevser Aksoy, Kutay Koçtekin, Selman Faruk Agavur
